“Ik bouw hier aan mijn toekomst”
Funderingen plaatsen, kozijnen stellen, muren isoleren, kitten: Trevor Javier Brighita, timmerman bij ERA Contour, kan het allemaal. Wie niet beter weet, zou denken dat hij al jaren in het vak zit. Toch doet Trevor dit werk pas een jaar. Via de Bouwpraktijk kreeg hij de kans om timmerman te worden. En die kans greep hij met beide handen aan.
De Bouwpraktijk is een uniek concept van Team ERAflats (ERA Contour & Smits Vastgoedzorg) in samenwerking met Havensteder, IJsselgemeenten en de gemeente Rotterdam. Hierbij wordt op een duurzame manier gekeken naar social return. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kunnen bij de Bouwpraktijk kennismaken met de bouw. Dit gebeurt onder meer in de Schermerhoek in Capelle aan den IJssel. Na een leertraject van twaalf weken gaan de meesten aan het werk in de bouw of ze volgen een vervolgopleiding.
Thuis in de wijk
Onze opgave raakt meer dan alleen het wonen. Een deel van onze bewoners krijgt te maken met zaken als armoede, eenzaamheid of behoefte aan psychische begeleiding. Deze opgaven liggen op het grensvlak van organisaties en kunnen we alleen aanpakken door samen te werken – wij noemen dit vitale coalities. Bijvoorbeeld met bewoners, de gemeente, huurdersorganisaties, energiebedrijven, zorg- en welzijnsinstellingen of de politie. Hoe we aan deze maatschappelijke opgaven willen voldoen, staat in ons Havenstederplan. In dit jaarverslag leggen we verantwoording af op dit plan. Wat hebben we in 2023 gerealiseerd? Waar zijn we trots op en wat kan beter?
Maatschappelijke strategie
We vertaalden onze maatschappelijke opgaven naar een maatschappelijke strategie. Hierin staat hoe we invulling willen geven aan onze maatschappelijke doelen. De maatschappelijke strategie geldt als onderlegger voor onze aanpak in de wijken. In 2023 rondden we onze maatschappelijke strategie af. Hiermee hebben we een maatschappelijk afwegingskader in handen, dat we naast de financiële kaders en de portefeuillestrategie in besluitvormingsprocessen mee kunnen nemen. Ook geeft de maatschappelijke strategie concreet richting aan de wijze waarop we invulling geven aan onze ambities voor belangrijke volkshuisvestelijke onderwerpen: betaalbaarheid, beschikbaarheid, wonen & zorg, duurzaamheid, leefbaarheid en participatie
We zijn trots op de manier waarop de maatschappelijke strategie tot stand kwam. Gedurende het jaar hebben we, op uiteenlopende wijzen, alle afdelingen en alle lagen van de organisatie bij de totstandkoming betrokken. Zo hielden we presentaties, brainstormsessies en meedenkgroepen. De huurders betrokken we er eveneens bij. We hielden twee sessies met De Brug en een sessie met de gebiedsorganisaties. Op deze manier kwamen we tot een breed gedragen eindproduct.
Wijkgericht werken
Havensteder werkt wijkgericht. We kennen onze wijken, we weten wat er speelt en waar aandachtspunten liggen. Op basis daarvan kijken we wat een wijk nodig heeft. Onze ambities voor de lange termijn staan in onze wijkvisies. In de wijkstrategieën staat hoe we daar de komende 5 tot 10 jaar invulling aan geven.
Wijkvisies
Met de maatschappelijke strategie als uitgangspunt stelden we in 2023 onze wijkvisies op. Hiermee maakten we de vertaalslag van de maatschappelijke strategie naar onze ambities voor de wijken en gebieden. Wijkvisies zijn richtinggevend, doelstellend en kaderstellend. Per wijk of gebied ligt de opgave anders.
In de ene wijk is bijvoorbeeld armoede een belangrijk thema, terwijl in een andere wijk behoefte is aan wonen en zorg. Vanuit die specifieke opgaven gaan we op zoek naar partijen waarmee we kunnen samenwerken. Bij het maken van de wijkvisies kijken we verder dan onze neus lang is, maar we nemen ook het verhaal van de wijk mee. De historie bepaalt immers de identiteit en het karakter van de wijk.
Wijklabs
We maakten onze wijkvisies niet alleen vanachter ons bureau. Om te weten wat er echt speelt in de wijken, werkten we nauw samen met onze collega’s in de wijken. Ook hielden we wijklabs. Dit zijn interactieve sessies met stakeholders als huurders(commissies), welzijnsorganisaties en buurtcoaches. Met elkaar keken we waar kansen liggen voor de langere termijn, maar ook wat er speelt in het hier en nu. Een belangrijk aspect van de wijklabs is dat we bewoners een stem gaven en meenamen in het proces. Dit heeft bijgedragen aan het creëren van draagvlak voor onze wijkvisies.
Veiligheid
Veilig wonen en veilig werken. Dat staat bij Havensteder voorop. Wij hebben dan ook, op alle niveaus, aandacht voor de veiligheid van bewoners en medewerkers.
De afgelopen vier jaar hebben de woningcorporaties, de politie en de gemeente Rotterdam hard met elkaar gewerkt om woonoverlast aan te pakken. Complexe zaken die niet door één partij kunnen worden opgelost, bespreken we in het casusoverleg. Daarin stellen we gezamenlijk een plan van aanpak op, dat we vervolgens ook gezamenlijk uitvoeren. Deze werkwijze staat en werkt goed, maar dit betekent niet dat we er al zijn. Uit de veiligheidsmonitor van het CBS blijkt dat in Rotterdam nog steeds meer dan gemiddeld buurtoverlast wordt ervaren. Met het vernieuwde uitvoeringsplan 2024-2028 ‘voorkomen, melden, aanpakken’ blijven we gezamenlijk inzetten op de aanpak van woonoverlast.
In 2023 hadden we veelvuldig te maken met excessief geweld in de vorm van explosies. Dit heeft impact op onze bewoners en omwonenden, maar ook op onze collega’s die elke dag werkzaam zijn in de wijk. Steeds meer bewoners hebben het gevoel dat de situatie oncontroleerbaar is. Zij vrezen voor herhaling. Een deel van onze collega’s ervaart na een grote explosie een gevoel van onveiligheid. Dat baart ons zorgen.
Eind 2023 startte de gemeente Rotterdam met de corporaties en het Regionale Informatie- en Expertise Centrum (RIEC) met het ondermijningsoverleg. Dit gebeurde met name op initiatief van de corporaties naar aanleiding van de vele explosies. Is er sprake van een explosie? Dan heeft de gemeente de leidende rol in het bieden van veiligheid, hulp en nazorg. Wij zien erop toe en zorgen ervoor dat bewoners en medewerkers goed geïnformeerd zijn. We doen alles wat binnen ons vermogen ligt om onze medewerkers veilig te laten werken.
Participatie
Participatie gaat over samen denken en samen doen. Daarbij is de uitkomst van participatie niet het mooiste plan, maar de meest levendige wijk met bijdragen van iedereen die dat wil. Havensteder zoekt bewoners vaker op daar waar zij zelf samenkomen. Dat is vaker op straat of in een binnentuin en minder vaak in vergaderruimtes. We horen wat bewoners belangrijk vinden, nog voordat Havensteder plannen ontwikkelt, zodat bewoners die plannen richting helpen geven. Dit is wat ons betreft nodig om tot goede plannen, breed gedragen besluiten en succesvolle acties te komen. Deze ontwikkeling bouwen we verder uit.
- In de Agniesebuurt in Rotterdam Noord komen relaties tot bloei in de wijk. Havensteder blijft meerdere jaren actief in de buurt in opeenvolgende projecten. We gingen vooraf met bewoners in gesprek op diverse plekken in de buurt. Zo bouwen we aan de relatie met de bewoners en hebben we een open gesprek over hoe het is om in de buurt te wonen. De band die bewoners daar met ons ervaren legt een belangrijke basis voor de samenwerking in de wijk.
- In het Van Meekerengebied in Crooswijk voeren we de komende jaren meerdere projecten uit. Bewoners hebben op diverse momenten aangegeven welke verbeteringen zij wenselijk vinden, maar ook hoe zij in de tussentijd willen dat hun buurt goed wordt beheerd en waar zij zelf met hun eigen talenten willen bijdragen. Met elkaar gaan we voor het beste resultaat op lange termijn.
- We leverden via Maak Capelle, een platform voor bewonersinitiatieven in Capelle, een mooie bijdrage aan de bewonersinitiatieven in de gemeente. In 2023 hebben we 92 donaties gedaan aan 87 initiatieven. We zijn blij dat we op deze manier, samen met de bewoners, kunnen bijdragen aan acties en projecten die de wijk ten goede komen.
SROI
Social Return On Investment (SROI) wordt vaak enkel geassocieerd met ‘werkkansen creëren voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt’. Dat klopt ook, maar de invulling van de Havensteder-SROI omvat veel meer dan dat. Wij investeren ook in de ontwikkeling van jongeren die in een reguliere schoolomgeving niet goed kunnen leren. We bieden werk aan mensen die een aangepaste werkomgeving en/of extra begeleiding nodig hebben. Ook zijn we met onze SROI steeds blijvender actief
Met veel van onze leveranciers maken we een SROI-afspraak. Dat houdt in dat zij werkkansen ontwikkelen, leerlingen begeleiden of bijdragen aan speciale projecten. Als erkend leerbedrijf kunnen wij ook direct zelf mensen een kans geven. In 2023 deden 99 kandidaten in het kader van SROI werkervaring op. Oftewel: 99 mensen kregen een impuls om wellicht makkelijker de eindjes aan elkaar te knopen of om een start te maken richting een zinvol en bevredigend leven. Onder die 99 mensen bevinden zich 52 jongeren die een BBL- of BOL-stage volgen.
Een mooi voorbeeld van SROI is de Bouwpraktijk. ERA Contour en Smits Vastgoedzorg begonnen bij het verbeterproject Hoge ERA’s van Havensteder het concept ‘de Bouwpraktijk’. Een prachtige plek waar ERA/Smits en haar onderaannemers tien mensen begeleidden die het vak wilden leren. Deze mensen konden laagdrempelig kennismaken met onder meer schilderen, tegelzetten en elektrotechniek. Zij werden niet meteen in het diepe gegooid, maar kregen met zorg en aandacht de tijd en ruimte om eerst te ontdekken wat ze leuk vinden. Daarna leerden ze het vak in de proeftuin en na acht weken konden zij oefenen in een woning.
Samenwerking met De Brug
We hadden in 2023 meerdere malen een formeel overleg met Huurdersalliantie De Brug. Tijdens deze overleggen spraken we over de dienstverlening, het budget van De Brug om hun Top 3 ergernissen aan te pakken, de energiearmoede, het jaarplan 2024 en de begroting van De Brug. Daarnaast gaven we een presentatie over de Meerjaren Investerings- Desinvesterings- en Onderhoudsbegroting (MIDOB). Ook overlegden we regelmatig informeel, om kort af te stemmen over onderwerpen als het jaarplan en de begroting. De Brug is toegankelijk en goed te bereiken. Verder heeft De Brug advies aan ons uitgebracht over de maatschappelijke strategie, het huurbeleid en de MIDOB.
In september namen voorzitter Steve Fok en secretaris Arjan de Braal afscheid van De Brug. Dennis de Lange werd de nieuwe voorzitter, Frans Hens de vicevoorzitter en Fred Lekx de nieuwe secretaris.
NPRZ
Het doel van het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ) is dat iedereen op Zuid een zinvolle dagbesteding heeft: kinderen gaan naar school en volwassenen zijn aan het werk. Hierdoor krijgen bewoners een sterkere positie in de maatschappij. Dit stimuleren we door samen te werken aan het op orde krijgen of houden van de thuisbasis van bewoners. Hoe het met de bewoners gaat, is bepalend voor hoe het met Zuid gaat.
Hedy van den Berk vertegenwoordigt de vier Rotterdamse corporaties in het bestuur van NPRZ en is voorzitter van het uitvoeringsoverleg pijler Wonen. Speerpunt hierin is het versterken van het bondgenootschap met bewoners. Aandacht voor de sociale kant van fysieke ingrepen staat hierin centraal.
In 2022 kwam de midtermreview van het NPRZ uit. Daarin staan aanbevelingen voor de tweede helft van het programma in de komende tien jaar. 2023 stond onder andere in het teken om de aanbevelingen vanuit de midtermreview invulling te geven. In de midtermreview werd aanbevolen een woonagenda per wijk te maken. In 2023 is daarom met alle corporaties afgesproken om de fysieke handelingsperspectieven per wijk voor de lange termijn een update te geven. Voor sommige wijken voegen we ook het sociaal-maatschappelijk aspect toe. Zo ontstaat een meer geïntegreerd handelingsperspectief.
De handelingsperspectieven zijn een gezamenlijk product van de gemeente Rotterdam, corporaties en het NPRZ en worden in een interactief proces met de wijk (wijkorganisatie, wijkraad, bewoners en professionals in de wijk) opgesteld.
Prestatieafspraken
Sinds 2022 zijn de Nationale Prestatieafspraken van kracht. In 2023 vertaalden we de Nationale Prestatieafspraken door in ons eigen beleid. In een tripartiet overleg (gemeente, huurdersorganisaties en Havensteder) legden we deze doorvertaling vast in de lokale prestatieafspraken met de gemeenten Rotterdam, Capelle aan den IJssel, Lansingerland, Krimpen aan den IJssel en Voorne aan Zee. De prestatieafspraken met de gemeente Albrandswaard en Barendrecht liepen in 2023 nog en worden in 2024 opnieuw opgesteld.
Rotterdam
In de gemeente Rotterdam maakten we de prestatieafspraken voor het eerst gezamenlijk met alle in Rotterdam aanwezige woningcorporaties en huurdersorganisaties. In werkgroepen gaven we per volkshuisvestelijk thema invulling aan de prestatieafspraken. In deze werkgroepen zaten inhoudelijk experts van de gemeente, woningcorporaties en huurdersorganisaties. Op 12 december 2023 ondertekenden alle partijen de prestatieafspraken.
We kijken met trots terug op het proces en de resultaten. Door met alle woningcorporaties en huurdersorganisaties samen te werken, hadden we meer slagkracht. Een aantal afspraken is er inhoudelijk ook beter op geworden. Voor de stad is deze gezamenlijke aanpak ook prettig: het is nu in één keer duidelijk wat de Rotterdamse woningcorporaties bijdragen aan de sociale huisvesting.
De belangrijkste prestatieafspraken zijn:
- We maakten afspraken over bouwlocaties waar we graag na 2025 willen bouwen. Met deze afspraken leggen Havensteder en de gemeente vast dat beide partijen capaciteit reserveren voor deze projecten, zodat we snelheid kunnen behouden om tot realisatie te komen.
- We starten in 2024 en 2025 met de bouw van ruim 500 woningen.
- We werken aan een betere slaagkans voor jongeren; we streven naar 10% verhuringen aan jongeren.
- We verbeteren de zichtbaarheid en het aanbod van rolstoelwoningen.
- We trekken samen op met partners om huisuitzettingen als gevolg van betalingsproblemen te voorkomen.
- We maakten uitgebreide afspraken om qua verduurzaming beter op elkaar aan te sluiten.
Capelle aan den IJssel
Op basis van het coalitieakkoord maakten we ons bod voor de gemeente. Hiervoor haalden we input op bij de Huurdersraad Capelle (HRC). Aan de hand van ons bod gingen we in themagroepen aan de slag met drie belangrijke onderwerpen: ontwikkeling van nieuwbouw, leefbaarheid en duurzaamheid. In die themagroepen zaten inhoudelijk betrokken medewerkers van Havensteder, adviseurs vanuit de gemeente en mensen van de HRC. Met elkaar kwamen we tot scherpe prestatieafspraken waar iedereen zich in kon vinden. Wat ons betreft, was dit een waardevol proces met een positieve uitkomst. De huurders kregen veel ruimte voor inbreng en zij ervoeren hoe zulke afspraken tot stand komen. Op 19 december 2023 tekenden de gemeente, de HRC en Havensteder de prestatieafspraken.
De belangrijkste prestatieafspraken zijn:
- In de eerste helft van 2024 maken we concrete plannen hoe we de sociale voorraad laten groeien. Een mijlpaal, want jarenlang kwam de enige nieuwbouw uit compensatie voor de sloop van De Hoven II. We kijken niet alleen naar nieuwbouwlocaties, maar ook naar verdichting van locaties door bijvoorbeeld optoppen, uitplinten en aanplakken van woningen. Wanneer de gemeente een potentiële locatie heeft voor het toevoegen van woningen, overlegt zij altijd met ons over de mogelijkheden.
- We bekijken hoe we de bestaande woningvoorraad beter kunnen benutten. Bijvoorbeeld door doorstroming te bevorderen en woningen te delen, met speciale aandacht voor senioren en jongeren.
- Tot en met 2028 werken we alle woningen met slechte energielabels (E, F en G) weg. We verduurzamen 1.000 woningen in de Schermerhoek, Bongerd en Wingerd. De komende jaren plaatsen we 4.000 zonnepanelen op onze woningen in Capelle aan den IJssel.
- Samen met de gemeente zetten we ons in om betalingsproblemen, schulden en huisuitzettingen tijdens huur te voorkomen.
- Samen met de gemeente werken we aan het behouden en vergroten van de leefbaarheid in de Capelse wijken. Hiermee zetten we de reeds ingezette lijn voort. We werken intensief samen met onze wijkpartners en we hebben korte lijntjes met welzijnswerk, de gemeente en de politie. Een mooi voorbeeld uit 2023 is de realisatie van de nieuwe ruimte in de plint van de Purmerhoek. Hier kreeg Stichting Welzijn Capelle een nieuwe plek.